امکانات هتل

به طور کلی در هتل و دیگر مکان‌هایی که برای اقامت مسافرین و میهمانان در نظر گرفته می‌شود، امکانات زیادی به کار گرفته می‌شود که در این بخش درباره ی برخی از این امکانات، به طور مختصر بحث می‌شود.

رستوران و بوفه

وجود رستوران و بوفه و همچنین کافی شاپ در هتل، این امکان را به مسافر می‌دهد که از غذای مطلوب و دلخواه خود و همچنین دیگر مواد خوردنی و نوشیدنی استفاده نماید؛ بدون آن که مجبور باشد در داخل اتاق خود به پخت و تهیه ی غذا بپردازد و یا به مغازه‌های اطراف هتل مراجعه نماید. رستوران و بوفه، احکام و مسائل زیادی را به خود اختصاص داده که سخن از آن در کتاب «احکام رستوران‌ها و تالارهای پذیرایی»  به تفصیل آمده است و علاقه مندان می‌توانند به آن کتاب مراجعه نمایند.

سالن اجتماعات

وجود سالن اجتماعات در هتل، با وجود شرایطی مطلوب و خود است؛ این شرایط عبارتند از:

۱. سالن به گونه‌ای طراحی و ساخته شود که صدا از آن به خارج نرود و آرامش مسافران و دیگر ساکنان هتل را به هم نزند و همچنین مزاحمتی برای همسایگان هتل هم نداشته باشد تا از این ناحیه ضرری متوجه دیگران نشود؛ چون آزار و ضرر رساندن به دیگران، به هر صورتی که باشد در دین مبین اسلام منع شده است و ما در این زمینه احادیث فراوانی داریم که حتی بعضی از آن-ها به صورت قاعده ی فقهی در آمده است. 

۲. هدف و انگیزه ی اجتماع در آن، غیر شرعی نباشد، مثلا برنامه‌های مخالف با اهداف نظام اسلامی که موجب سست کردن پایه‌های فکری مردم است، در آن‌ها برگزار نشود.

۳. اجتماع و گردهمایی افراد در آن، همراه با گناه و معصیت نباشد، و در آن اجتماع، منع شرعی وجود نداشته باشد و شئون اسلامی در آن جا رعایت شود و از وسائل لهو و لعب و موسیقی‌های غیر جائز استفاده نشود و نیز در آن جا از مشروبات الکلی و دیگر چیزهایی که می‌تواند اجتماعی را آلوده به گناه نماید، استفاده نشود.

نکته

اگر گردهمایی در سالن اجتماعات به هر دلیلی غیر شرعی شد، موجب آن می‌شود که پولی را هم که از هتل دار از برگزار کننده یا برگزار کنندگان این اجتماع می‌گیرد، حرام باشد؛ چون یکی از شرایط اجاره را نداشته و آن استفاده مشروع از مکان مورد اجاره است. در احکام اسلامی آمده است: «استفاده‌ای که مال را برای آن اجاره می‌دهند، چهار شرط دارد.

شرط اول آن که حلال باشد؛ بنابراین اجاره دادن مکانی برای شراب یا فروش یا نگه داری آن و کرایه دادن وسیله ی نقلیه برای حمل و نقل شراب باطل است ... ». از مسئله فوق چنین استفاده می‌شود که اگر اتاقی از هتل در اختیار کسی قرار داده شود تا در آن گناهی صورت بگیرد (مثل فحشا یا جاسوسی بر علیه نظام اسلامی و امنیت کشور) و یا برای تعلیم چیزی که حرام است و یا فروش مواد غیر جائز و ...، این اجاره باطل و پولی که در مقابل آن اجاره گرفته می‌شود، حرام است. شرایط دیگر و سایر احکام اجاره به طور مفصل در کتاب‌های فقهی آمده است که به بعضی از سرفصل‌های آن اشاره می‌شود: الف. اجاره دادن اماکن و احکام شرعی آن. ب. انگیزه ی اجاره کننده و اجاره دهنده و موارد حلال و حرام آن. ج. اجاره دادن وسایل و ابزار به کفار حربی و دشمنان که از موارد جرم محسوب می‌شود. د. شرایط مالی که آن را اجاره می‌دهند. ه. شرایط استفاده‌ای که مال را برای آن اجاره می‌دهند. علاقه مندان می‌توانند برای آشنایی بیشتر به این مباحث مراجعه نمایند.

مسئله: «اگر مستاجر ملک را دریافت داشت، ولی تا پایان مدت اجاره با اختیار خود از آن استفاده نکرد، کرایه ملک همچنان به عهده ی او بوده و باید بپردازد» 

بنابراین اگر مشتری سالن را اجاره کند یا کلیه اتاق را تحویل بگیرد و تا مدت مقرر از آن استفاده نکند، باید کرایه آن را بپردازد.

مسئله: «چنانچه اجاره دهنده در قرارداد، حق استفاده را در شخص مستاجر منحصر نکند، مستاجر می‌تواند آن را با مبلغ کمتر، مساوی یا بیشتر به دیگری اجاره دهد؛ البته این حکم در غیر اجاره ی خانه، مغازه و کار کارگر است و در این سه مورد، مستاجر نمی‌تواند با گرفتن پول بیشتر ملک را به دیگری اجاره دهد؛ مگر این که با تعمیر یا رنگ آمیزی و غیره، چیزی بر آن افزوده باشد ».

س: گاهی برای مسافرانی که در هتل سکونت دارند، میهمان می‌آید، آیا می‌توانند بدون اجازه ی صاحب هتل شب را در آن جا بخوابند و از امکانات آن جا مثل حمام و ... استفاده کنند؟

آیه الله خامنه‌ای: تابع مقررات هتل است.

اتاق همراه با سرویس بهداشتی

بهتر است هتل، دارای اتاق‌هایی مجهز باشد و بخش‌های مختلف آن به گونه‌ای ساخته شود که امکان استفاده از آن بهتر صورت پذیرد و طوری ساخته شود که اشراف به منازل اطراف نداشته باشد و نیز از نظر ایمنی به گونه‌ای باشد که شخص مسافر از هر جهت در آن احساس امنیت و آرامش نماید و چون حفظ حرمت انسان‌ها واجب است، نباید آنچه را که آن‌ها راضی به افشای آن نیستند، افشا کرد؛ پس گوش دادن به مکالمات تلفنی آن‌ها (استراق سمع) از نظر شرع ممنوع می‌باشد؛ مگر این که مهمانان هتل از افراد مشکوک و کارش خلاف قانون باشد که در این صورت از طریق قانونی و مراجع ذی صلاح باید پیگیری شود و همچنین باید از گذاشتن دوربین مخفی در راهروها و اتاق‌ها پرهیز شود؛ چون به یقین این نیز کار حرامی است و مجازات شدید دنیوی و اخروی را در پی خواهد داشت.

یکی از امکاناتی که درون اتاق‌های هتل باید برای میهمان در نظر گرفته شود، وسایل خنک کننده و گرم کننده و امکانات رفاهی است. یخچال، تلویزیون، و سایر لوازم و وسایل مورد نیاز در اتاق از قبیل تخت خواب، پتو، ملافه، چراغ مطالعه، میز، مبل، صندلی، فرش و ... از وسایلی است که در اتاق هتل، در حکم امانت هستند و مسافر، امانت دار محسوب می‌گردد و باید به تعهدات خود در خصوص حفظ آن‌ها پایبند باشد.

مسئله: «عین اجاره شده در دست مستاجر در مدت اجاره، امانت است؛ بنابراین تلف شدن و معیوب شدن آن را ضامن نمی‌باشد؛ مگر این که زیاده روی و یا کوتاهی کند و همچنین است عینی از مستاجر در دست کسی است که خودش را برای کاری در آن، اجیر نموده است؛ مانند لباس برای خیاطی و طلا برای ریخته گری که او در صورتی که تعهدی و تفریط نکند، ضامن تلف و نقص آن نیست ...». از آن جایی که سکونت در هتل، در واقع یک نوع اجاره ی جامع است و شامل اجاره ی ساختمان، تخت، صندلی، تلویزیون، ظروف مختلف، پارکینگ و ... می‌شود، هر کدام از این امکانات وظایفی را نسبت به مشتری و وظایفی را نسبت به هتل دار ایجاب می‌کند که بحث از آن به طور جداگانه در دو بخش «سخنی با مشتری» و «سخنی با هتل دار» خواهد آمد.

قبول بار و امانات

امانت یکی از پیمان‌های معینی است که طرفین باید به شرایط و اصول حاکم بر آن پایبند باشند. هتل دار، امین محسوب می‌شود و باید امانات مالک (مسافر) را مطابق توافق حفظ کند. امانت به صورت‌های مختلف می‌تواند در هتل‌ها برای خود جایگاهی داشته باشد که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از: امانت نقدی، سندی و کالایی.

اگر امانت به صورت وجه نقد باشد، ضرورت ندارد که حتما عین همان پول به امانت گذار برگردانده شود؛ بلکه آنچه مهم است، مبلغ پول است؛ مثلا اگر مشتری یک اسکناس ۱۰۰۰ تومانی داده است، هتل دار می‌تواند پنج اسکناس ۲۰۰ تومانی به او برگرداند.

امانات سندی، مانند شناسنامه، باید عینا برگردانده شود. اگر کالا شیء خاصی است، باید عینا برگردانده شود و اگر از اموال مثلی  است، در صورتی که علم به رضایت امانت گذار داشته باشد و یا امانت گذار به او اجاره داده باشد، می‌تواند مشابه آن را برگرداند؛ مثلا اگر امانت گذار یک کیلو میوه را به هتل دار امانت دهد تا مثلا در یخچال نگهداری کند، او می‌تواند یک کیلو با همان کیفیت به او بدهد و اگر نمی‌داند صاحب آن راضی است یا نه، به علت تصرف در مال غیر، کار حرامی مرتکب شده است.

چند مسئله فقهی و قانونی در رابطه با امانت

«کسی که امانت را قبول می‌کند، اگر برای آن، جای مناسبی ندارد، باید جای مناسب تهیه نماید و طوری آن را نگه داری کند که مردم نگویند در امانت خیانت کرده و در نگهداری آن کوتاهی نموده است و اگر در جایی که مناسب نیست، بگذارد و تلف شود، باید عوض آن را بدهد» و «کسی که امانت را قبول می‌کند، اگر در نگهداری آن کوتاهی نکند و تعدی؛ یعنی زیاده روی هم ننماید و اتفاقا آن مال تلف شود، ضامن نیست ... ».

«کاروانسرا دار و صاحب مهمان خانه و حمامی و امثال آن‌ها نسبت به اشیا و اسباب یا البسه ی واردین، وقتی مسئول می‌باشند که اشیا و اسباب یا البسه نزد آن‌ها ایداع شده باشد و یا این که بر طبق عرف بلد در حکم ایداع باشد ».

از این مسائل می‌توان نتیجه گرفت که اگر امین در حفظ امانت افراط و تفریط نکند، ضامن نیست؛ مثل این که صندوق امانت به دلیلی که خارج از اراده ی هتل دار است، آتش بگیرد و امانت بسوزد که در این جا هتل دار ضامن نیست. اگر ودیعه در جبعه سر بسته یا پاکت مختوم باشد، امین حق باز کردن آن را ندارد و هتل دار (امین) باید مال ودیعه را فقط به کسی که آن را از او دریافت کرده است یا قائم مقام قانونی او یا به کسی که اجازه گرفتن داشته باشد، برگرداند.

بانک تبدیل ارز

بانک با امکانات تبدیل ارز، از نیازهای هتل است. هتل دار می‌تواند ارز مسافرین را به ارز مورد نیاز آن‌ها تبدیل کند و در مقابل آن کار مزد بگیرد و این کار منع شرعی ندارد؛ اما باید کار مزد وی، مطابق تعرفه ی دولتی باشد.

مسئله: «معاملات ارزی جایز است؛ یعنی می‌توان اسکناس ایرانی را به لیره ی سوری یا ریال سعودی یا مارک یا دلار معامله کرد و کم و زیاد در آن اشکالی ندارد؛ ولی اگر کسی پولی را به دیگری قرض بدهد، خواه پول ایرانی باشد و یا پول خارجی، فقط همان مقدار را می‌تواند از او بگیرد و زیادتر از آن ربا و حرام است و اگر کسی مقداری پول خارجی، مثلا یک صد مارک به دیگری وام بدهد، بعد ناچار شود در مقابل آن ریال ایرانی تحویل دهد، باید به نرخ بازار متعارف و معمول حساب کند؛ مگر این که طلبکار به کمتر از آن راضی شود  ».

س: آیا عوض کردن پول کشوری غیر از پول جمهوری اسلامی ایران، مثل روپیه، در بازار سیاه با پول جمهوری اسلامی ایران جایز است یا خیر؟

ج: باید مطابق مقررات عمل شود و تخلف جایز نیست. 

س: نظر حضرت عالی پیرامون خرید و فروش پول چیست؟ لطفا پاسخ را همراه با دلیل مرقوم فرمایید.

ج: گر چه خرید و فروش اسکناس از نظر موازین فقهی مانعی ندارد و فرقی بین کم و زیاد و وجود و عدم مدت و کوتاه و دراز بودن مدت نمی‌کند؛ زیرا که اسکناس از مکیل و مرزون نیست و ربای معاوضی تنها در مکیل و موزون جریان دارد؛ ولی بهتر آن است که از انجام آن اجتناب شود. 

مسئله: «در مثل اسکناس و دینار کاغذی و سایر پول‌های کاغذی مثل دلار و لیره ی ترکی، ربای غیر قرضی تحقق پیدا نمی‌کند و جایز است معاوضه نقدی بعضی آن‌ها را با بعضی به زیاده و کم و در معاوضه نسیه بعضی آن‌ها را با بعضی به زیاده و کم، در صورتی بی اشکال است که زیاده و کم به حساب مدت نسیه نباشد و اما ربای قرضی در تمام آن‌ها تحقق پیدا می‌کند و جایز نیست قرض دادن ده دینار و دوازده دینار ».

انواع ربا

ربا دو گونه است: ۱. ربای معامله‌ای. ۲. ربای قرضی.

۱. «اگر مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه می‌فروشند، به زیادتر از همان جنس بفروشند، مثلا یک من گندم را به یک من و نیم گندم بفروشد، ربا و حرام است ... ».

۲. اگر مقداری پول به کسی بدهد و شرط کند که پس از مدتی، مثلا یک سال دیگر، زیادتر بگیرد، ربا و حرام است؛ مثلا یک صد هزار تومان بدهد و شرط کند که پس از یک سال، یک صد و بیست هزار تومان بگیرد». 

تاکسی سرویس

ارائه خدمت از طریق تاکسی سرویس، عقد اجاره محسوب می‌شود و مسلتزم شرایطی است که بدون وجود آن شرایط، اجاره باطل خواهد بود؛ مثلا اگر مدت زمان استفاده از تاکسی یا مسیر حرکت رفت و برگشت و ساعات توقف در اماکن سیاحتی و زیارتی و غیره معین نشود، عقد اجاره باطل خواهد بود. در کتاب‌های فقهی در ضمن شرایط مالی که اجاره می‌دهند، آمده است: «مدت استفاده را معین نمایند ». و چنانچه به اینگونه مسائل توجه و در عمل مراعات شود، اختلاف و نزاعی بر سر مقدار کار و خدمت و ارزش و قیمت آن پیش نخواهد آمد. بعد از توجه به مسئله فقهی اجاره ی تاکسی سرویس، باید به مسئله-ی اخلاقی آن نیز توجه داشت؛ زیرا رانندگانی که مسافران هتل را جا به جا می‌کنند، کارشان بسیار حساس است. و باید افرادی برای این کار انتخاب شوند که از نظر امانت و صداقت و درستکاری و پاکی کاملا مورد اطمینان باشند تا خدای نکرده، مشکلی از این جهت برای میهمانان و مسافران یا هتل داران پیش نیاید.

لباس شویی و خشک شویی

دادن لباس برای شستن به متصدی آن، چه به صورت خشک شویی باشد و یا غیر آن، منع شرعی ندارد و پرداخت اجرت در صورت نبودن تعرفه، با توافق طرفین است. در این باره رعایت چند نکته لازم و ضروری است:

۱. لباس نجس و مانند آن با خشک شویی پاک نمی‌شود و اگر پاک است، با استفاده از خشک شویی نجس نمی‌شود.

۲. لباسی که برای شستن به لباس شویی داده می‌شود، در صورتی که نجس باشد، پاک می‌شود و اگر عین نجاست، مثل خون در آن باشد، باید قبل از قرار دادن در لباس شویی، عین نجاست برطرف شده باشد.

۳. در صورتی که لباس نجس را به متصدی لباس شویی داده شود و او بگوید لباس آب کشیده شده است، باید قبول کرد؛ زیرا در احکام اسلامی نیز آمده است. «کسی که وکیل شده است لباس انسان را آب بکشد و لباس هم در تصرف او باشد، اگر بگوید آب کشیدم، آن لباس پاک است  ».

س: آیا لباس به وسیله ی ماشین لباس شویی اتوماتیکی که خود چند بار لباس را می‌شورید و اب می‌کشد، پاک می‌شود؟

ج: «پاک است؛ خواه در حال شستن لباس‌ها اتصال به آب لوله کشی داشته باشد یا بعد از قطع شدن، شروع به شست و شو کند». 

س: ماشین‌های لباس شویی که لباس را شسته و خشک تحویل می‌دهند، با توجه به قطع و وصل شدن آب، آیا لباس را پاک می‌کنند؟

ج: «به طوری که مطلعین می‌گویند، آب در حال اتصال به کر لباس نجس را احاطه می‌کند و همه ی اجزای لباس را فرا می‌گیرد و در صورت قطع شدن، چنانچه سه مرتبه آب لباس‌ها را فرا بگیرد و آب‌ها را گرفته، تخلیه کند، اگر عین نجاست در لباس باقی نمانده باشد، پاک می-شود». 

ویدئو و تلویزیون

یکی از امکاناتی که معمولا در هتل‌ها برای مسافرین در نظر گرفته می‌شود، ویدئو می‌باشد؛ اما باید سعی شود که از آن استفاده ی حرام و غیر شرعی نشود به این معنا که متصدیان و میهمانداران هتل چنین امکاناتی را برای میهمانان فراهم نیاورند و از این وسیله، در جهت سرگرمی، تفریحات سالم و ایجاد معنویت و بالا بردن سطح علمی مسافرین استفاده شود.

صندوق امانات خصوصی

معمولا این صندوق دارای دو کلید است که یک کلید آن در اختیار مسافر گذاشته می‌شود و در این صورت باید صندوق دارای ضریب اطمینان و قابل قبول برای نگهداری امانت باشد؛ به طوری که شکستن قفل آن با ساختمان کلیدی دیگر برای آن امکان پذیر نباشد و کلید دیگر آن در دست هتل دار باشد، و هتل دار باید مثل یک امین رفتار کرده، به تعهدات اخلاقی پایبند باشد.

فاکس و تلکس

فاکس و تلکس یکی دیگر از خدماتی که به افراد ساکن در هتل ارائه می‌شود و در این صورت بایستی مبلغ دریافتی مطابق با تعرفه ی رسمی دولت و شرکت مخابرات باشد.

میز خدمات پستی

رساندن مرسوله ی پستی و همچنین وسایلی که به وسیله ی پست ارسال می‌گردد، بایستی در موعد مقرر و بدون هیچ کم و کاستی انجام پذیرد.

پارکینگ

پارکینگ در واقع اجاره ی مکان برای اتومبیل است و باید مدت و میزان آن معین گردد و مبلغ اجاره، طبق توافق طرفین است یا مقررات دولتی است.

دیگر امکانات هتل

آرایشگاه مردانه، عکاسی، قنادی، کتابفروشی، گل فروشی، استخر شنا، سونا، جکوزی، سالن بدن سازی، و تلفن مستقیم از دیگر امکانات هتل می‌باشند. استفاده از آرایشگاه، عکاسی، قنادی، کتابفروشی و گل فروشی از مصادیق خرید و فروش و عقد بیع است؛ از این رو طرفین باید به تعهدات خود طبق مسائل و قوانین شرعی پایبند باشند. استخر شنا، جکوزی، سالن بدن سازی، کافی شاپ و تلفن مستقیم، از نوع فروش خدمت است و صحت و بطلان آن‌ها یا با معیار تعرفه و قیمت تعیین شده از صنف مربوط معین می‌گردد و یا با قرارداد مشخص می‌شود. مسافر ساکن در هتل باید با آگاهی و اراده و توافق با فروشنده (هتل دار) به خرید آن‌ها اقدام نماید. امکاناتی که در پایان از آن‌ها نام برده شد، خود دارای احکام ویژه‌ای هستند که علاقه مندان می‌توانند به کتاب-هایی مانند احکام آرایشگری، عکاسی، قنادی، حمام‌ها  و ... مراجعه نمایند.

ز